SUPERDEMOCRATIE

Concordia - letterlijk ‘met (een) hart’ – eendracht, dat wil deze expositie tonen. De zoektocht naar harmonie tussen en binnen gemeenschappen vormt er de hartslag van. De bereidheid tot openheid en uitwisseling, tot dialoog, is daarbij onontbeerlijk. Die ‘samen-spraak’ vraagt dikwijls veel geduld en grote behoedzaamheid. Zoals tussen twee partners is het vinden van een maatschappelijke ‘modus vivendi’ geen sinecure. Maar als het lukt kan een overeenkomst een nieuw begin betekenen. 

Als assemblee van de deelstaten onderzoekt de Senaat vraagstukken op de snijlijn van de bevoegdheden tussen federale Staat en deelstaten. Met dialoog als middel en bevordering van eendracht als doel.

Een hele reeks werken van Narcisse Tordoir (°1968, leeft in Antwerpen) ontstonden uit samenwerking. De geschilderde doeken hier maakte hij in het verlengde van drie workshops in Bamako (Mali). De geweven stoffen waren de drager en de lokale ‘Bogolan’ verftechniek het medium voor gedeelde reflectie en resultaten. Ook werden capevormen van de Antwerpenaar Walter Van Beirendonck als ondergrond gebruikt.

Charlotte Beaudry (°1968, leeft in Brussel) geeft uiting aan een vrouwelijkheid, geklemd tussen de grillen van de adolescentie en de twijfels van volwassenheid. Door de voorstelling van anonieme lichamen verbuigt zij de subtiliteiten van een identiteit op zoek naar zijn evenwicht. Een vitaal evenwicht dat loopt via de overeenkomst met elkaar, zoals uitgedrukt in de dans van de twee lichamen.

Het bevroren beeld van Marina Abramović (°1946, leeft in Amsterdam) en Ulay (°1943, leeft in Amsterdam) is gebaseerd op een reeks performances getiteld Modus Vivendi. Hoewel de kunstenaars hun lichaam als kunstvoorwerp blijven gebruiken, beklemtonen deze latere werken eerder het metaforische en theatrale. Ze verkennen de man-vrouw relatie en hun relatie tot het landschap en tot rituelen van andere culturen.

Beschavingen komen niet uit de lucht gevallen en zijn nooit voltooid. Ze ontstaan, groeien en vernieuwen zich continu door culturele vermenging. Het samenleven met andere culturen biedt immers ongekende mogelijkheden. Door zich te engageren voor wat men niet is en inzicht in andere tradities kunnen die deel worden van het eigen denken en leiden tot innovatie. Dit is echter een proces dat niet moeiteloos verloopt, dat veel tijd vergt en begrip vraagt over de generaties heen.

In de Senaat, assemblee van de deelstaten, komen de Belgische gemeenschappen en gewesten samen en worden ze nader tot elkaar gebracht. De Senaat belichaamt zo de federale legitimiteit.

In haar onderzoek naar de eigenzinnige Senegalese denker, wetenschapper en politicus Cheikh Anta Diop, vertaalt Vanessa Van Obberghen (°1969, leeft in Antwerpen) diens interesse voor genetica en DNA in een beeld dat het stereotiepe denken over Afrika aankaart. Ze beeldt een Aziatisch model af met een lichaamsbouw die eerder voor ‘typisch Afrikaans’ kan doorgaan.

Kendell Geers (°1968, leeft in Brussel) kruist in zijn oeuvre vooroordelen uit heel de wereld. In Mutus Liber is een Afrikaanse fetisj ingesmeerd met kleur; alsof de verf terug zijn spirituele kracht opwekt. Zijn werk verplicht de kijker traditionele verklaringen van kunst op te geven en er een directe emotionele confrontatie mee aan te gaan.

De Djellabas van François Curlet (°1967, leeft in Brussel) gaan in op de identiteitsproblemen van bepaalde jongeren met een migratieachtergrond die balanceren tussen een oriëntale (ouderlijke) cultuur en een westerse (media)cultuur. De kunstenaar lost deze spanning op in een humoristische synthese tussen de traditionele djellaba en street wear: een zichtbare sociale, economische en politieke paradox.

Beschavingen komen niet uit de lucht gevallen en zijn nooit voltooid. Ze ontstaan, groeien en vernieuwen zich continu door culturele vermenging. Het samenleven met andere culturen biedt immers ongekende mogelijkheden. Door zich te engageren voor wat men niet is en inzicht in andere tradities kunnen die deel worden van het eigen denken en leiden tot innovatie. Dit is echter een proces dat niet moeiteloos verloopt, dat veel tijd vergt en begrip vraagt over de generaties heen.

In de Senaat, assemblee van de deelstaten, komen de Belgische gemeenschappen en gewesten samen en worden ze nader tot elkaar gebracht. De Senaat belichaamt zo de federale legitimiteit.

‘De oorsprong van de natie’ noemt Michaël Van den Abeele (°1974, leeft in Brussel) deze vlag waarvan de drie kleuren grijswaarden worden, als in een zwart-witfoto van vroeger. Is die oorsprong de vlag zelf, het erin vervatte verschil, of de gelijkvormigheid die eruit voortkomt? Enkel hier kan een vlag grijs worden en toch Belgisch blijven, niet?

Emilio López-Menchero (°1960, leeft in Brussel) is architect van opleiding. Zijn werk draagt de kenmerken van zijn dubbele, Belgisch-Spaanse cultuur. Het richt zich op de figuur van de kunstenaar en de plaats die deze kan innemen in de samenleving. Met de vlag met zijn vingerafdruk drukt hij enkel zichzelf uit en ontdoet deze van alle politieke en collectieve betekenis.

In zijn Voorstel voor een nieuwe Europese vlag laat Christophe Terlinden (°1969, leeft in Brussel) de twaalf oorspronkelijke sterren versmelten tot een aaneengesloten gouden ring en weet met dit zeer eenvoudig en poëtisch, maar politiek beeld de onderlinge verbondenheid tussen de diverse landen van de Europese Unie uit te drukken.

De Medusa-figuur symboliseert de vrouw als oerkracht die resoneert met mannelijke angsten. In haar ‘geënsceneerde fotografie’ portretteert Liliane Vertessen (°1952, leeft in Heusden-Zolder) zichzelf steeds in allerlei uitdagende topoi van vrouwelijkheid, en emancipeert zich daarmee van de systeemdwang van de samenleving. In de veelvuldigheid van verschijningen krijgen Vertessens zelfportretten een gelaagdheid en van alle anekdotiek ontbloot karakter: de eigenheid wordt een verscheidenheid, de identiteit meervoudig.

In dit werk maakt Thierry Verbeke (°1970, leeft in Rijsel) twee betekenissen troebel door ze met elkaar te associëren: deze van het patchwork dat geassocieerd werd met een uitsluitend vrouwelijke creatieve praktijk, waaraan de westerse traditie lang de kunststatus heeft geweigerd, en deze van de piraterij die volgens sommige auteurs kan worden beschouwd als een van de fundamenten van de democratie.

Voor een tentoonstelling in 2007 maakte Pascale Marthine Tayou (°1967, leeft in Gent) vlaggen waar op de ene zijde de Europese Unie en op de andere zijde de Afrikaanse Unie staat afgebeeld. Hij plaatst de Afrikaanse cultuur en ervaring tegenover de Europese cultuur en westerse maatschappij en bevraagt zo de begrippen ‘nationaliteit’ en ‘identiteit’.

Van vrouwenemancipatie, naar rechten voor homoseksuelen en voor transgenders.
De relatiepatronen tussen en binnen de seksen zijn in onze samenleving stilaan fluïde geworden. Zoals op andere vlakken kan onze seksuele identiteit niet meer in eenvoudige tegenstellingen worden gevat. De individuele vrijheid die we als democratie waarborgen, vraagt steeds meer dan enkel de bescherming van taalgemeenschappen en andere minderheden.

De Senaat telt de facto evenveel mannen als vrouwen en wordt voor de derde keer in zijn geschiedenis voorgezeten door een vrouw. De assemblee wijdde informatieverslagen aan co-ouderschap en draagmoederschap, en aan gendergelijkheid. 

Jan Van Imschoot (°1963, leeft in Gent) heeft oog voor het verborgene - voor wat genegeerd of buitengesloten wordt of vergeten is. Daarbij laat hij figuren zien die zich aan de rand van de maatschappij bevinden. In dit confronterend portret toont hij een transseksueel als een mens met volwaardige gevoelens en interne conflicten.

Dit diptiek van Jean-François Octave (°1955, leeft in Brussel) zet het portret van een Russische zeeman, een homoseksueel icoon, tegenover een zin geïnspireerd door de song Just an Illusion van de discofunk groep Imagination. Met mannelijkheid als thema plaatst het werk ideologische breuklijnen van de Koude Oorlog zij aan zij.

Miriam Cahn (°1949, leeft in Basel en Bergell) bevraagt de rol van het lichaam in het culturele en sociale leven, als plek van onderdrukking en uitdrukking. Als feministe toont haar werk een nieuwe vorm van lichamelijke expressie. Hier neemt ze het mannelijk naakt, een zeldzaam thema in de kunstgeschiedenis, bijzonder persoonlijk en veelzeggend onder handen.

Een gemeenschap, of het nu een land, een stad of een bedrijf is, wordt dikwijls als een eenduidig samenhangend geheel ervaren en zo ook naar de buitenwereld gepresenteerd. United we stand, divided we fall! Toch is het binnen een gemeenschap de diversiteit die er de kwaliteit en waarde van uitmaakt. Zoveel mannen, vrouwen of kinderen, zoveel diverse uiterlijke en innerlijke trekken, verscheiden achtergronden, bijzondere capaciteiten, verschillende interesses, andere geloofsovertuigingen, aparte opvattingen… Het is de uniciteit die wij zoeken in onszelf en in de andere.

De plenaire vergadering van de Senaat weerspiegelt de diversiteit van de Belgische samenleving. Er zetelen vertegenwoordigers van de drie gemeenschappen en de drie gewesten. Vlamingen, Walen, Brusselaars, Duitstaligen. De drie landstalen weerklinken er. De Senaat is ook de enige assemblee waarin de vertegenwoordiging van mannen EN vrouwen gewaarborgd is.

Tijdens haar artistieke residentie in Charleroi, op vraag van de expositieruimte Incise, maakte Mira Sanders (°1973, leeft in Brussel) een reeks drukwerken waarbij ze tekeningen, nota’s en foto’s combineerde. Ze reconstrueerde haar ervaring met de bijzondere urbanisatie van deze stad en haar ontmoetingen met de bewoners. Het leverde een portret tussen stereotypen en ontdekkingen op van de zowel zichtbare als verborgen stad.

Véronique Vercheval (°1958, leeft in La Louvière), definieert zichzelf als reportagefotograaf, leerkracht en militante. Zij bezocht het bedrijf Royal Boch in La Louvière na de aankondiging van zijn sluiting. Discreet fotografeerde ze de laatste 46 werknemers, van diverse origine, die binnenkort ontslagen zouden worden en vroeg hen naar de herinneringen aan hun eerste dag in de onderneming.

Ter gelegenheid van een reis naar Syrië in 2001 maakte Willi Filz (°1962, leeft in Eupen) een reeks portretfoto’s die getuigde van de individuele, sociale, culturele en religieuze diversiteit van dat voor ons nog zo onbekende land. Hij wilde ingaan tegen de clichés door mensen en achtergronden te associëren en zo een genuanceerd en complex beeld te componeren.

Altijd hebben uitwisselingen tussen mensen, onder welke vorm dan ook, structuur gegeven aan de beschaving. Dikwijls staat het economische verkeer hierbij voorop. Toch keken culturen en individuen ook steeds kritisch naar hun materialistische preoccupaties en zochten zij naar diepere bestaansgronden. Onbaatzuchtige cultuuruitingen van alle tijden en overal ter wereld zijn er duidelijke getuigen van.

De oplossing voor heel wat maatschappelijke problemen vereist een complementaire aanpak en de Senaat biedt die veelzijdige benadering. Zo wordt bijvoorbeeld door de Senaat in een  informatieverslag een ‘gezamenlijke aanpak van de strijd tegen kinderarmoede’ voorgesteld.

Vaast Colson (°1977, leeft in Antwerpen) bevraagt in zijn werk voortdurend de relatie met het publiek. In een Brusselse venstergalerij maakte hij met het bedrag van zijn honorarium een sculptuur van Euromunten waarnaar toeschouwers via een rond gat in het raam ongehinderd konden graaien. Dankzij drie nietsvermoedende ‘participanten’ bedroeg de totale ‘duur’ van Colsons sculptuur precies anderhalf uur.

Angel Vergara (°1958, leeft in Brussel) documenteert hier zijn eigen performances. In Keulen toonde hij ooit parallel aan de kunstbeurs een supermarkt waar enkel appels werden verkocht, als teken van erotische en spirituele gedrevenheid. Zo evoceert hij een alternatieve ruimte van relaties tussen mensen, naast de uitwisseling op basis van kopen en verkopen.

In deze animatiefilm van het Spaanse collectief PSJM, die als een videoclip werd bedacht, voeren de strijdkrachten van grote multinationals een verwoestende oorlog. Als eindfase van het economische imperialisme is de Derde Wereldoorlog niet langer een kwestie van Naties, maar van bedrijven op zoek naar globale overheersing.

Sinds de renaissance is ‘inventio’ - (uit)vinding - een kernbegrip in de westerse kunst. Een schilder, beeldhouwer of architect werd van ambachtsman ‘vrije kunstenaar’ die meer gewaardeerd werd om de concepten die hij bedacht dan om de uitvoering ervan. Maar vinding is niet het exclusieve domein van de kunsten. Ook bedrijven, instellingen en organisaties dienen inventiviteit aan de dag te leggen willen ze niet het gevaar lopen te verstenen.

De Senaat is een bijzonder, ongewoon, ongekend parlement. Hij is samengesteld uit onrechtstreeks verkozenen, ontplooit activiteiten zonder optreden of impulsen van de regering en zijn opdracht is hoofdzakelijk adviserend en aanbevelend.

De tijd is al geruime tijd ‘genormaliseerd’, we geloven in de objectiviteit van trillend kwarts en tikkende seconden. Suchan Kinoshita (°1960, leeft in Brussel) herontdekt de tijd en vindt daarvoor meetmechanismen uit die de maat dereguleren; een heel snel instrument dat enkel zijn eigen moment meet, of de rustige traagheid van acaciahoning in een honingklok.

Het nieuwe begint altijd als monster, als afwijking, weten we uit de biologie. Als mens is ieder van ons een accident stelt Jacques Lizène (°1946, leeft in Luik), het toevallige samentroepen van twee halve hoopjes genetisch materiaal. Eenmaal dat monsterlijke aanvaard, wordt de wereld een grotesk feest, met het cadavre exquis als motor van begrip.

Voor dit werk bouwde Taus Makhacheva (°1983, leeft in Moskou, Londen en Machatsjkala) drie museumstukken om tot ledenpoppen die ze wil laten debatteren over hun rol in de geschiedenis. Hoewel ze tot leven lijken te komen, blijven het marionetten. Ze wijzen ons op een belangrijke vraag binnen de geschiedenis: “Wie voert het woord?”

Mobiliteit heeft als begrip een technocratische weerklank, bepaald door wegenwerken, vrachtwagens, treinen en luchthavens, maar is ook een existentieel menselijk en maatschappelijk fenomeen. Naast het mechanisch ballet van onze maatschappij is er ook het efemere nomadische levensgevoel dat steeds presenter wordt en zijn er de blokkades en geforceerde en gefrustreerde verplaatsingen van een wereld op de vlucht.

In een informatieverslag formuleerde de Senaat aanbevelingen voor een beter geïntegreerd openbaar vervoer, met o.m. één vervoersbewijs voor het land, en meer intermodaal vervoer.

Met korte, losse, aan elkaar gemonteerde filmfragmenten zapt Ria Pacquée (°1954, leeft in Antwerpen) in haar video tussen Oost en West, Noord en Zuid. Zo zet ze diverse impressies van menselijke activiteit tegenover elkaar – van een woestijnwind in Marokko over een wandeling bij tegenwind van een oude vrouw aan de Belgische kust – en cirkelt rond de vraag: hoe kan je het onzichtbare zichtbaar maken?

Het skelet is een terugkerend figuur in het werk van Johan Muyle (°1956, leeft in Luik) en refereert op tragikomische wijze, zoals in de volkscultuur, naar de cyclus van leven en dood. Gemotoriseerd, gemechaniseerd en getooid met het hoofd van de kunstenaar doen ze een wanhopige poging de race van het leven naar de dood terug op te voeren.

De werken van Johanna Kandl (°1954, leeft in Wenen) wijzen op de moeilijke levensomstandigheden in grensgebieden. De prozaïsche realiteit van de hedendaagse nieuwsmedia wordt hier als in een historieschildering weergegeven. Het reusachtig schilderij bevraagt de voor velen schrijnend overhaaste overgang naar het kapitalisme in het voormalige ‘Oostblok’: ‘wie ziet het hele plaatje?’

Onderzoek wordt dikwijls louter empirisch wetenschappelijk begrepen, maar eigenlijk behelst het elk verzamelen van gegevens met een vraag als vertrekpunt. Het is een humane kernactiviteit met de mens als centrum en de wereld als uitdaging. ‘Wie wat vindt heeft slecht gezocht’, zei de dichter en zette de queeste zelf en niet de vondst op de voorgrond. Het is vele hedendaagse kunstenaars op het lijf geschreven. Zij verkennen de wereld, hun omgeving, zichzelf, hun praktijk, op eigen, originele onorthodoxe wijze en presenteren die exploratie als kunstwerk. 

Beleidsmakers vertrouwen steeds minder op intuïtie en ideologie en meer op onderzoek, expertise en wetenschappelijke informatie. Bij zowat al zijn activiteiten nodigt de Senaat deskundigen uit op hoorzittingen.

Luc Deleu (°1944, leeft in Antwerpen) zet de vraag van Jules Verne – in 80 dagen rond de wereld – om in een project van systematische ruimtelijke analyse. Hij stippelt trajecten uit om de wereld te verkennen door haar te omcirkelen; zijn urbanistische perspectief zijn de maatschappelijke, geografische en demografische gegevens van de hele planeet. 

Jacques Charlier (°1939, leeft in Luik) heeft in zijn werk bijzondere aandacht voor de manipulaties waarvoor, ook artistieke, beelden kunnen worden gebruikt. Hij vermijdt daarbij moralisme door een humoristische en poëtische aanpak. Zo vertrekt hij hier van het door de kunstkritiek veelgebruikte adjectief 'cerebraal' en verbeeldt hij dat het schilderij zich richt naar die term en voegt er een brein van ceramiek aan toe. 

In de jaren 1970 mat ORLAN (°1947, leeft in Parijs) instellingen en straten of pleinen met een mannennaam met haar lichaam. Hoeveel ‘ORLAN-corps’ zijn ze? Haar performances gaan in tegen de stelling ‘de mens is de maat van alle dingen’; haar ‘MesuRages’ komen voort uit de woede van de ontkenning dat mensen verschillend zijn.

Niet zo lang geleden hadden de termen radicaal en radicalisme een positieve klank. Hun betekenis gaat terug op het Latijnse woord ‘radix’, wortel. Vooruitstrevende kringen noemden zich trots radicaal omdat ze naar ingrijpende veranderingen streefden. Oude structuren moesten met wortel en al worden verwijderd en nieuwe dienden diep wortel te schieten, worden verankerd, om stevig te staan. Algemeen, en in het bijzonder in de kunst, wordt radicalisme gelezen als ‘op zoek naar de essentie’.    

Complexe samenlevingsproblemen kunnen dikwijls niet door één enkele overheid worden opgelost. De bijzondere commissie ‘Radicalisering’ van de Senaat somt in haar verslag ‘knelpunten’ op en stelt de verschillende autoriteiten denksporen voor.

Toen de architect René Heyvaert (°1929- †1984) besloot om kunstenaar te worden, was dat om dichter bij de menselijke ervaring te raken. Zijn werk confronteert intense materiële ervaring met de ongenadige wiskundige ingrepen van de menselijke geest. Zo kan ook dit broodkruis worden gelezen: eetbare substantie versus wiskunde, zonder meer.

De achttienjarige Tapta (°1926- †1997) belandde na de bevrijding van Warschau als politieke vluchteling in België. Aan het begin van de jaren negentig zette ze haar zinnen op neopreen, een ondoordringbaar rubber dat zowel soepel als sterk is. Een vierkant gesneden in verschillende delen ligt verspreid over de vloer. In tegenstelling tot een zogenaamd mannelijke sculptuur die pretendeert op te stijgen, ontplooit dit werk zich horizontaal alsof het in de grond verankerd is.

In zijn videofilm brengt Yang Zhenzong (°1968, leeft in Shanghai) mensen van verschillende leeftijden en beroepen voor de camera en laat hen in hun eigen taal zeggen: 'Ik zal sterven'. De korte sequenties confronteren de kijker met existentiële vragen. Het werk lokt reflectie uit over pose en oprechtheid, fictie en realiteit, vergankelijkheid en eeuwigheid.

Zoals een letterlijke spiegeling kan ‘reflectie’ niet zonder een andere kant. Reflectie ontstaat uit de frictie van ontmoetingen en kan enkel plaatsvinden als er openheid is voor de buitenwereld. Toch is een bespiegeling niet geloofwaardig zonder zelfbespiegeling. Autoreflectie over bijvoorbeeld het ingenomen gezichtspunt, de gebruikte middelen of de eigen grenzen zijn essentieel om tot een volwaardig inzicht te komen.

Al twintig jaar drukt de Senaat zijn reflectiestempel op de wetgeving omtrent ethiek en bio-ethiek. Sedert drie jaar worden aanbevelingen bestudeerd en geformuleerd over maatschappelijke ‘transversale’ onderwerpen.

In de performance Water te Water vertaalt Guy Mees (°1935-†2003) zijn homeopathische beeldtaal in een ecologische en milieupolitieke geste. Hij laat een heldere plastic bol gevuld met schoon water afdrijven op het vervuilde kanaal Gent-Terneuzen. Het beeld lijkt poëtisch op zichzelf terug te slaan maar richt zich op de hedendaagse wereld.

Nadat ze de componenten van een schilderij (kleur, drager, formaat en lijst) had onderzocht, ontwierp Marthe Wéry (°1930-†2005) een grootschalige installatie met hemelsblauwe panelen. Dit multimedia ‘Ensemble’ is een soort van plastische partituur, in de muzikale betekenis van het woord, die voor elke tentoonstellingsruimte opnieuw geïnterpreteerd moet worden.

Met opake plexiplaten laat Carla Arocha (°1961, leeft in Antwerpen) de reflectie terug botsen op de omgeving. Het projectiescherm toont zich bereid tot ontvangst en reflectie. Het maakt een snede in de omliggende ruimte, verwijst er in zijn ontvankelijkheid naar terug en plaatst haar in een ander ‘licht’.

De ‘publieke zaak’, de politieke organisatie van de samenleving, moet de belangrijkste zorg zijn van elk gezag. De parlementen zijn het vitale hart van die macht. Het is van groot belang dat ze gevoelig zijn voor wat er buiten hun halfrond gebeurt. De maatschappij kan zich op vele manieren laten horen. Kunst is er een van.

Zijn volledige bevoegdheid voor de grondwet en de fundamentele wetgeving geeft de Senaat, zoals de Kamer, de potentie te streven naar de ‘ideale polis (samenleving)’.

In Global Empowerment evoceert Sven ‘t Jolle (°1966, leeft in Melbourne) het belang van de strijd in de verovering van vrijheden. Stakingen en de demonstraties zijn de uitdrukking van onvrede, van oppositie, en een manier om gehoord te worden door de parlementen. Maar is deze vorm van meningsuiting nog relevant in een geglobaliseerde wereld?

Deze twee schilderijen van Marcel Berlanger (°1965, leeft in Brussel) met gille de Binche, belangrijk figuur van het carnaval, tonen hun productieproces. Achter het makkelijk herkenbare beeld herinnert de verf eraan dat het enkel om een schilderij gaat. De gille wijst erop dat tijdens het carnaval de orde der dingen wordt omgekeerd en macht alleen wordt verleend en vergankelijk is.

In zijn video combineert Koka Ramishvili (°1956, leeft in Genève) ‘gevonden’ beeldmateriaal van de zogenoemde ‘Rozenrevolutie’ van 2003 in Georgië met een scène uit Fassbinders film ‘Die Sehnsucht der Veronika Voss’. Het werk laat een ironische tegenstelling zien tussen de mannelijke choreografie van de staatsgreep en Fassbinders vrouwelijke, melodramatische scène van wegkwijnende vitaliteit en dood.

‘Solidare’ – dicht, hard, vast, sterk maken, en in overdrachtelijke zin ‘tot een geheel maken’ en ‘samenvoegen’ – dat is de oorsprong en het doel van de notie solidariteit. Maatschappelijk betekent het dat de leden van een groep een gemeenschappelijk belang onderschrijven, ten gunste van de groepsleden, maar soms ten koste van zichzelf. Het is een van de pijlers van onze samenleving. Maar de divergentie tussen groepsbelang en individuele autonomie is ook een spanningsveld dat in cultuuruitingen geregeld speelt. 

De Senaat is vooral een ontmoetingsplaats voor de diverse gemeenschappen van het land. Een plaats waar de uitwisseling van ervaringen op informele of formele wijze mogelijk is.

De reeks ‘!VROUWENVRAGEN?’ die Jef Geys (°1934, leeft in Balen) in 1965 uit de mond van zijn meisjesleerlingen noteerde en als kunstwerk presenteert is zowel een uiting van de gelijkheid van leraar/kunstenaar en leerling als van man en vrouw (vb. vraag ‘11. vrouwenarbeid = mannenarbeid’). De vragen aan vrouwen focussen op emancipatie versus de maatschappelijke orde.

In zijn fotografie speelt Michel François (°1956, leeft in Brussel) met tegenstellingen als intimiteit en universaliteit, evenwicht en kwetsbaarheid, veiligheid en gevaar. Met deze sculpturale foto van een bekend kinderspel met handen appelleert hij metaforisch aan de bijdrage van allen aan het sociale leven.

In hun videofilm formuleert het kunstenaarsduo Victor Alimpiev (°1973, leeft in Moskou) en Marian Zhunin (°1968, leeft in Moskou) een esthetica van conformiteit en uniformiteit. De acteurs voeren voorgeschreven bewegingen uit die refereren aan dagelijkse acties en reacties. Toch wordt de choreografische perfectie zo nu en dan onderbroken met als doel vragen op te roepen over de relatie tussen het individu en de massa.

‘Lex dura, sed lex’, de wet is hard, maar het is (nu eenmaal) de wet. In een wet toont het woord zich in een van zijn meest autoritaire, normatieve gedaanten. Het is dan ook erg belangrijk dat het maken ervan met grote zorg gebeurt en dat er aan de formulering bijzondere tijd en aandacht wordt besteed. Ook dient bestaande wetgeving regelmatig weer onder handen te worden genomen. Die toewijding bij de omgang met nieuw en bestaand materiaal kenmerkt ook ieder creatief werk. 

De Senaat waakt traditioneel over de tekstuele kwaliteit van de wetgeving. Door geregelde ‘opschoning’ van het juridisch arsenaal wil hij de afstand tussen burger en rechtsstaat verkleinen.

Denmark (°1950, leeft in Antwerpen) is bezeten door de mediastroom en verzamelt in zijn installaties allerhande drukwerk. In Les Quatre Saisons de Moniteur belge comprimeert hij de juridische productie van een jaar, bedoeld om onze maatschappij beter te organiseren. Naast een reflectie over het functioneren van het Recht is het werk ook een meditatie over de menselijke hoogmoed.

Brusselse dichter en kunstenaar Marcel Broodthaers (°1924- †1976) plaatst op een educatieve plaat bij de verschillende runderrassen de namen van automerken. Op ludieke wijze confronteert hij op die wijze woorden met beelden en demystificeert zo de autoritaire en bindende macht van de taal.

Sheela Gowda (°1957, leeft in Bangalore) herwerkt in vier patchwork-quilts resterende stukken stof uit de textielfabrieken, ooit door arme vrouwen opgepikt en rudimentair bij elkaar genaaid tot overtrekken. Dertig jaar later worden deze kleurvlakken de ondergrond van Gowda’s subtiele kritische manipulaties en krijgen ze, door het aanbrengen van ander bedrukt textiel, meerdere vooral sociaal-politieke betekenissen.

In een wereld van schaarste en grenzen van de natuurlijke en maatschappelijke mogelijkheden vraagt de zoektocht naar de balans tussen welzijn en welvaart een constante toets. Hoeveel materiële voorspoed is nodig en mogelijk voor een zo groot mogelijk welbevinden? Wat zijn bij het zoeken ervan de capaciteiten en de rol van het individu en de overheid? Met het samenspel van een poëtische en geëngageerde kijk op mens en wereld biedt de kunst hier vaak verbazende inzichten.

In diverse informatieverslagen formuleerde de Senaat concrete aanbevelingen om het welzijn van de burger te bevorderen, i.c. over de klimaatdoelstellingen, hormonenverstoorders en eHealth-platformen.

Deze multimediale installatie maakt deel uit van het omvangrijke HeadNurse-project dat Anne-Mie Van Kerckhoven (°1951, leeft in Antwerpen) in 1995 aanvatte. Het ambitieuze project bestaat uit tentoonstellingen en ‘reports’ waarin de kunstenares de hedendaagse beeldcultuur haar diensten als ‘hoofdverpleegster’ aanbiedt en zonder ironie de helende rol van kunst vooropstelt.

Edith Dekyndt  (°1960, leeft in Doornik en Berlijn) wordt gefascineerd door de kortstondigheid van het dagelijkse leven. In video-opnames tracht ze veranderende toestanden te vatten. Zo volgt ze in Worthlessness in een steeds wisselende omgeving de intrigerende, grillige choreografie van een plastic zak in de wind (vóór de film American Beauty).

Sasha Pirogova (°1986, leeft in Moskou) laat in haar videofilm menselijke lichamen een verrassende dans uitvoeren met het kennissysteem van de Russische staatsbibliotheek. Ze laat zo onvermoede kwaliteiten en ervaringsmogelijkheden verschijnen in een systeem dat alles eenduidig scheen te maken. Het zijn onze bewegingen die leefbaarheid, genot en diepte brengen.