PSJM
PSJM is afkomstig uit Spanje en in Berlijn gevestigd en bestaat uit het duo Pablo San José (1969) en Cynthia Viera (1973). Bij aanvang van zijn loopbaan werkt San José in de reclamewereld en in 1998 beslist hij zijn eigen kunstenaarsmerk, PSJM, op de markt te brengen, met als slogan “de kunstenaar is het merk, het werk is het product”. Viera, die een managementdiploma heeft, sluit zich in 2003 bij het project aan en zorgt ervoor dat een “ondernemingsfictie” werkelijkheid wordt: PSJM dient zich voortaan aan als een volwaardig commercieel merk, met een afkorting die opzettelijk op die van een multinational lijkt.
De fusie van de twee volstrekt verschillende profielen doet een collectief ontstaan waarvan de werken rond economische en politieke thema’s draaien en een band hebben met de kunstgeschiedenis. Ze benaderen de kunstmarkt, de communicatie met de consumenten van kunst en cultuur, de functionaliteit als artistieke kwaliteit, en maken daarbij gebruik van de kapitalistische middelen en strategieën. “Ons werk is de weergave van de algemene sociaaleconomische problemen”, zegt het duo. Van papier tot sculptuur, ze bedenken hun werken op heel gevarieerde dragers zoals hout, aluminium, vlas, papier of video.
PSJM realiseert politiek geëngageerde projecten, zoals Made for Kids by Kids (2007), een reeks lichtgevende kisten met het silhouet van Mickey en met die slogan, in het Disney-lettertype, waarmee ze verwijzen naar kinderen in ontwikkelingslanden die uitgebuit worden om de productiekosten te verminderen. Het BPS22 stelde in zijn tentoonstelling One Shot ! Football et art contemporain een andere reeks van het duo voor, waarbij bekende sportmerken aan de slogan “Made by slaves for free people” gekoppeld werden. De reeks, die oorspronkelijk als een openbare sculptuur was opgevat, is nooit uit de musea geraakt.
PSJM is tekenend voor een belangrijke wijziging van de rol van de kunstenaar in onze samenleving en in de kunstgeschiedenis. Het duo stelt zich vragen bij de status van de kunstenaar, die voortaan zowel designer, curator, schepper, manager, als reclameman, enz. kan zijn. Hun werkstrategie stelt vragen bij de structuur van de kunstwereld en de samenleving. Zo nodigt het project Marx® (2004-2008), de volledige creatie van een kledijmerk, inclusief reclamecampagne, presentatie in winkels, enz. uit tot reflectie over de paradoxen van mode en consumptie.
PSJM gebruikt een aantal marketingstrategieën om zijn video te maken: zeer korte sequenties van 3D-beelden; een nadrukkelijke stem die doet denken aan die van rampdocumentaires; een klein formaat dat vergelijkbaar is met dat van muziekclips of reclame-teasers; beeldvorming die geïnspireerd is op Marvel, Manga en andere videospelen; muziek met gesyncopeerd ritme dat gepaard gaat met krachtige geluidseffecten,… Zoals in toekomstverhalen, is het niet meer de bedoeling met sciencefiction het publiek te vermaken, maar het bewust te maken van de tastbare risico’s van een heel reële politieke beslissing.
PSJM was te vinden op verscheidene internationale tentoonstellingen, waardoor een grote zichtbaarheid hebben op de kunstscene. We onthouden onder andere The Real Royal Trip … by the Arts in PS1-MOMA in New York, de 56e Biënnale van Venetië, One Shot ! in het Museu Brasileiro da Escultura van São Paulo of de tentoonstelling Off Street in A Foundation in Londen.